Katip Bartleby - Herman Melville

Elli sayfalık kısacık bir kitap Katip Bartleby. Fakat bu kısa kitabın hacminden çok daha büyük etkileri olmuş. “Kısa kurgunun tartışmasız başyapıtı” olarak değerlendirilen eser, Amerikalı yazar Herman Melville tarafından 1850'li yıllarda yayımlanmış. En önemli eseri Moby Dick kadar olmasa da Katip Bartleby kendinden sonraki birçok yazarı derinden etkilemiş bir kısa hikâye.

Bir hukuk bürosu sahibi olan anlatıcının işe yeni bir katibi almasıyla başlıyor olaylar. Anlaşılacağı üzere bu katip kitaba adını veren Bartleby. Normal geçen birkaç günün ardından katip tuhaflaşmaya başlıyor. Çünkü patron katibe hangi işi verirse versin Bartleby “yapmamayı tercih etmektedir.” Bu durum zamanla patronun ve iş yerindeki diğer katiplerin tepkisini çekiyor.

Kendisine verilen her işi “Yapmamayı tercih ederim.” (I would prefer not to) diyerek cevap veren Bartleby gerçekten ilginç bir karakter. Kitabın arkasındaki bilgide onun için “bir reddedişin,  bir direnişin nihayet insanın kendisi olarak kalma iradesinin ölümsüz simgesi…” deniliyor.

Bartleby’nin tercihini anlamayabilir hatta bazen onun saçmaladığını düşünebilirsiniz. Neden böyle bir tercih yaptığını anlamak için biraz sabretmeniz gerekiyor. Çevrenizde değer verilmeyen, kendi halinde, bulunduğu ortamda eğreti duran insanlar vardır. Bu garip insanları biraz tanıyınca altından bambaşka bir hikâye çıkar ve bütün fikirleriniz birden değişir. Bu satırları yazınca aklıma Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna’sı geldi. Raif Efendi’yle benziyor Bartleby ancak Raif Efendi’den farkı ortaya “yapmamayı tercih eden” bir direniş koyması.

Yayınladığı kitapların kitlelerce okunduğunu göremeden ölmüş Melville. Kendinden elli yıl sonra yazdıkları keşfedilmiş. Bu da kaderin garip bir cilvesi!

Elli sayfalık kitabımız okuması kolay bir akşam da bitirilebilecek hoş bir kitap. 

İyi okumalar...

Katip Bartleby
Herman Melville
Çeviren: Hamdi Koç
50 Sayfa