Elveda Gülsarı - Cengiz Aytmatov

Tanabay ile can yoldaşı Gülsarı’nın hikayesi. Bir Kırgız köylüsü olan Tanabay Bakasov  İkinci Dünya Savaşı gazisi ve  kolhoz adı verilen tarım kooperatifi tarzı, pekala köy ya da kasaba diyebileceğimiz bir yerleşim biriminde tecrübeli bir çoban. Önceleri kolhozun atlarına çobanlık yaparken Gülsarı ile tanışıyor.  Gülsarı'yla birbirlerini çok seviyorlar Ancak Gülsarı’yla hayatlarını romanın sonuna kadar mesut ve bahtiyar geçiremiyorlar. Mutlu olsalar zaten roman olmazdı, desem çok klişe kaçacak değil mi!Gülsarı Atabay’ın baktığı at sürüsünün en güzel ve güçlü atı. Lideri. Ancak bu özelliği Gülsarı’nın başına belalar açıyor.
Tanabay bir müddet sonra at çobanlığından koyun çobanlığına geçiyor. Büyük umutlarla kurdukları büyük bir koyun sürüsünün başına geçiriliyor. Ve daha neler neler… Kitapla ilgili bu kadar spoiler çok oldu.
Kitapta gözüme çarpan noktalardan biri atların özellikleri oldu. Cengiz Aytmatov atlarla ilgili ne kadar çok şey biliyor ve de ne güzel anlatıyor. Apartman dünyasına kısılıp kaldığımız için olsa gerek romanda Kırgız bozkırlarında Gülsarı’yla at yarışlarına katılan Tanabay’ı nasıl da kıskandım.
Kitapla ilgili dikkatimi çeken bir diğer husus da küçük bir yerleşim birimi olan kolhozda Komünizmin hayata uygulanması oldu. İlk bakışta bu kitap Komünizm propagandası yapıyor diyebilirsiniz ancak yazıldığı dönemde kolayca cesaret edilemeyecek bir komünizm eleştirisi var. Aytmatov’un babası Törekul Aytmatov’un Sovyet Rusya’sında önemli bir politikacı olduğunu ve aynı yönetim tarafından 1937’de tutuklanıp 1938’de kurşuna dizildiği bilgisini de buraya eklemeliyim.
Kolhoz fakirlik içinde çırpınıyor. Tanabay’ı öne sürüp yapmaya çalıştıkları koyunculuk felaketle sonuçlanıyor ve kraldan çok kralcı tiplerin, birbirinin kuyusunu Kazan Devlet görevlilerinin Tanabay’a, saf masum bir Anadolu pardon Kırgız köylüsüne, kurdukları tuzakları okuyorsunuz. Az önce dediğim gibi fakirlik diz boyu…
Koyunların yaşadığı bir felaket anlatılıyor ki böyle bir olayı gerçekse çok acı!
Roman iki olayın iç içe ilerlemesiyle kaleme alınmış. Aynı kahramanlar bu iki paralel kurguda ilerliyor. Hemen başlarda dikkatli okumazsanız kafanız karışabilir. Fakat kitabın sonunda zihnimizde edebi bir haz bırakıyor bu kurgu.
Aytmatov Türkçe'nin önemli yazarlarından. Elveda Gülsarı daha önemli kitaplarından biri. Hararetle tavsiye ederim.

Elveda Gülsarı
Cengiz Aytmatov
238 sayfa