Genç Werther'in Acıları - Goethe

Genç Werther'in Acıları - Goethe

Uzun zamandır okumayı planladığım bir kitaptı Genç Werther'in Acıları. Nihayet bu planımı gerçekleştirdim. Nedendir bilmem kitabın adı zihnime Genç Werther'in Anıları olarak yerleşmiş. Bu yazıda bile anı yazacaktım neredeyse. Kitabın büyük bölümü kitabın kahramanı Werther'in, arkadaşı Wilhem'e yazdığı mektuplardan oluşuyor.  

Genç Werther'in Acıları 1774 yılında yazılmış. Goethe bu tarihte henüz 25 yaşında.  O genç yaşta yüzyıllarca bütün dünyada okunan bir kitap yazmak müthiş bir başarı. Bu kitapla Goethe o yaşta edebiyatı derinden etkileyecek romantizm akımının da önünü açıyor.  Dünyada tanınan bir yazar oluyor sağlığında. Dünya edebiyatının önemli aşk romanlarından biri oluyor kitap. Fırtına ve Coşku adı verilen (Sturm and Drag), romantizmin habercisi bir akımın en temel eseri oluyor. 

Aşk romanının haliyle bir de kadın kahramanı olmalı! Werther'in Charlotte ya da kitapta geçtiği şekli ile Lotte'ye duyduğu aşk çok derin ama sessiz. İmkansız denecek kadar zor bir aşk.  Lotte kitabın başında Albert'le nişanlı. Sonra da onunla evleniyor. Werther ise hem Lotte'nin hem de Albert'in çok yakınında. İkisiyle iyi ilişkileri olan Werther çok duygusal bir genç. İçinden çıkamadığı bir çemberde çaresizlikle çırpınıyor ve kendi eliyle sonunu hazırlıyor. Kitapta da malum sona giden yolun taşları çok iyi döşenmiş. Kitabın en önemli başarısı bence bu. Werther'in coşkulu fakat kendine zarar vermeye meyilli ruh hali sayfalara müthiş aktarılmış. Kitabı okuyunca Z kuşağı belki "Bu kadar olur mu?" diyecek hatta sadece Z kuşağı değil ahir zamanın insanların çoğu böyle düşünecek ama işte Werther'i tüketen aşkla, Mecnun'u aklını yitirip aslanlarla dost yapan, Ferhat'ın dağı delecek kadar gözünü karartan aşk aynı aşk! Bu aşkı bugünün klavye aşıkları anlayamaz. Anlamasını beklemek de doğru değil zaten. Kitabı okumaya zamanı olmayan (!) dostlara da küçük bir bilgi. Genç Werther'in Acıları'nın 12 kez beyaz perdeye aktarılmış. 

Kitap yayınlandığı dönem bir intihar dalgası oluşturmuş. Bu "Werther Salgını"na yakalan, umutsuz aşkın kurbanı birçok insan kitabı okuyup canına kıymış. Bu yüzden de Genç Werter'in Acıları yayınlanmasından sonra İtalya ve Danimarka'da yasaklanmış. Tabii bu da kitaba ayrıca bir şöhret kazandırmış. Yasak her zaman daha tatlı oluyor.  (Aman diyeyim sakın ben tavsiye ettim diye kitabı okuyup bir delilik yapmaya kalkışmayın. Değer mi bir kıza veya erkeğe! Unutursun. Sıkma canını. Hayat güzel ama değil mi?) 

Johann Wolfgang Von Goethe

Goethe, kahramanı Werther'in aslında kendisi olduğu, yakın bir arkadaşının nişanlısı Charlotte'ya duyduğu gerçek aşkı anlattığı kitapla ilgili söylenenler arasında. Bunun da altını çizelim. Kitabın finalindeki olay da gerçek hayattan alındığı söylenenler arasında. Goethe'nin arkadaşı Karl Wilhelm Jerusalem'in başına gelenleri kitaba uyarlamış yazar. Genç Werther'in Acıları'yla ilgili bir başka ilginç bilgi de şu: Goethe yaşı ilerledikçe kitaptan uzaklaşmış. Kitaptan nefret ettiğini söylemiş. Böyle bir şey nasıl olur diye şaşırmayın. Sebebi de insanların başka kitabını okumadan onu bu kitapla tanıyor olmasıymış. Goethe bundan şikayet ediyor. Ve kitaptan nefret ettiğini söylüyor. Werther, Goethe'nin kardeşi olsaydı. Goethe, Werther'i öldürseydi. Kardeşinin kin dolu hayaleti yazarı, bu kitap kadar rahatsız edemezmiş. Bu da yazarın ifadesi! 

Kitapta harika tabiat tasvirleri okuyoruz. Müthiş bir coşku hakim satırlarına. Bu coşkuyu Türkçeye başarıyla aktaran çevirmen Yeşim Tükel Kanra'ya ve okuduğum kitabı yayınlayan Koridor Yayınları'na teşekkür edelim.  Okuduğum 2020 baskılı, çok güzel ciltlenmiş, hatıra olarak saklanacak kadar güzel bir kitaptı. Kolayca okunuyor. Koridor Yayınları çok başarılı buldum. Ellerine sağlık... 

Genç Werther'in Acıları 

Johann Wolfgang von Goethe 

Koridor Yayınları 

Çevirmen: Yeşim Tükel Kanra