Notre Dame'ın Kamburu - Victor Hugo

Önemli klasiklerinden biri Notre Dame'ın Kamburu. 1831 yılında yayımlanmış. Victor Hugo bu kitabı yazdığında 29 yaşındaymış. Kitapla ilgili bana ilginç gelen bir diğer bilgi ise şöyle: Kitap çıktığı zaman Paris’in büyük kiliselerinden biri olan Notre Dame bakımsızlıktan dökülmekteymiş. Kitap kiliseye olan ilgiyi birden artırmış ve kilise bakıma alınmış. Bugün de Paris’in önemli dini ve tarihi mekanlarından biri. Bu bakıma alınma olayı edebiyatın gücünü gösteren küçük bir örnek olarak kabul edilebilir.

Kitabın orijinal ismi Notre Dame de Paris. Yani Paris’in Notre Dame’ı. Türkçeye çevirirken bir de “Kamburu” ifadesini eklemişiz. Bu da bana altı çizilmesi gereken bir husus gibi geldi. Buraya eklemiş olayım.

Kitap her ne kadar 1831’de yayımlansa da konusu 1482’de geçiyor. Ortaçağ bizim tarihimize göre bitmiş ama etkileri hala devam ediyor o dönem Paris’inde.

Başkahramanımız kitabın adından yola çıkarak söyleyelim: Quasimodo. Notre Dame Kilisesi’nin zangocu veya kamburu. (Zangoç: kilisenin hizmetini gören, çanını çalan kişi demekmiş!) Kahramanımız tam bir hilkat garibesi. Kitabın girişinde bir deliler papası bölümüyle Quasimodo’ya dikkatimizi çekiyor Victor Hugo.

Quasimodo ve Notre Dame Kilisesi

Bir diğer kahraman kilisenin başdiyakozu (Bizdeki müftü oluyor.) Claude Frollo ise kitabımızın kötü kişisi. Güzel kadın kahramanımızsa bir çingene kızı Esmeralda. Ve karakterden çok tip diyebileceğimiz birkaç kişi daha var romanda. Notre Dame Kilisesi ve Paris şehri roman mekanı olmaktan çıkıp birer karakter olacak kadar olayların içinde. Rus romancıların St. Petersburg’u gibi Hugo’nun da Paris’i kitapta önemli yer tutuyor.

Victor Hugo yaşadığı dönemi siyasetiyle iç içe olmuş bir yazar. Görevler almış aktif bir siyasetçi ve sürgün edilmiş bir Napolyon karşıtı kendisi. Kitapta da bu bağlamda adalet sistemine eleştirilerini okuyoruz. Mesela mahkemede -1482 yılının altını çizerek söylüyorum.- işkenceye yasal bir yöntem olarak başvuruluyor. İşkence aletlerini ve darağacını görüyoruz. (Charles Dicken'ın İki Şehrin Hikâyesi romanında da bu darağacı meselesi anlatılıyor. Okumak isterseniz yazıya buradan ulaşabilirsiniz.)

Bir diğer eleştiri de Hristiyanlıktaki din adamlığı müessesine. Notre Dame’ın Başdiyakozu olan kötü karakterimiz o dönem Paris’te önemli bir din adamı. Çevresinde görüşleri takip ediliyor ancak iç dünyasında Müslümanlıktaki terimiyle söylersek tam bir münafık! Papazların evlenmesi yasak. Kendi inancına göre kadınlardan uzak durması gerekiyor fakat papaz bunu yapmıyor. Aslında romandaki hemen tüm olaylar Frollo’nun gizli hırsından kaynaklanıyor. Yazar bunu kastetmiş midir bilemem ama insan yaratılışına rağmen bir din anlayışı ortaya konunca ters tepiyor ve siz ne kadar kısarsanız kısın bir yerden patlak veriyor fıtrata aykırı uygulamalar…

Notre Dame Kilisesi'nden bir Paris fotoğrafı

Daha birçok yorum yapılabilir kuşkusuz… Notre Dame’ın Kamburu önemli bir klasik. Yazarın üç yerde olayları kesip doğrudan Notre Dame Kilisesi, Paris ve mimari hakkında bilgi verdiği bölüm var. Kiliseyi gezip Paris’i görebilsem belki müthiş bulacağım bölümlerden açıkçası sıkıldım. (Hugo aynı şeyi Sefiller’de Paris’in kanalizasyonu için yapıyor.) Bu bölümleri saymazsak kült bir kitap.

Ben tavsiye etsem ne, etmesem ne! Kapı gibi bir klasik…
İyi okumalar…

Notre Dame’ın Kamburu
Victor Hugo
T. İş Bankası Yayınları
Çeviren: Volkan Yalçıntoklu
547 Sayfa